Filologia jest jedną z tych nauk humanistycznych, która umożliwia badaczowi poznanie w sposób dogłębny struktur języka, literatury oraz całego kręgu kulkuralno– historycznego i cywilizacyjnego danego narodu. Materiałem do badań dla filologa jest przede wszystkim tekst, który jest odpowiednio komentowany, analizowany i interpretowany.
W zależności od okresów i celów badań filologicznych przyjmowano wiele różnych postaw w odniesieniu do tej nauki. Na przykład w XX wieku przyjmowano, że filologia jest sposobem na poznanie duchowych uwarunkowań narodu, gdyż można je odnaleźć w literaturze.
Filologowie nie są jak to się może wydawać postronnym, zamknięci jedynie w literaturze i jej badaniu. Ich wysoka kultura osobista i postawa społeczna wynikająca często właśnie z obcowania z kulturą wyższą sprawia, że posiadają umiejętność łatwego wchodzenia w interakcje międzyludzkie i przybierania prospołecznych postaw.
Praca badawcze filologów współcześnie opierają się na próbie implementacji kultury wyższej do życia społecznego, na przykład w obszarze dziennikarstwa, komunikacji społecznej. Filologowie badają również zamiany zachodzące w przestrzeni języka.
Praca filologa jest niczym podróż w głąb narodu, którego język się poznaje. To praca na żywym organizmie. To niekończąca się opowieść. To niesamowita przygoda życia.